Grafische sector, Grafisch Nieuws, creative-power

Alles wat je altijd al wilde weten over wenskaarten

18 dec 2020 —
Afdrukken
banner-2020

Nu de feestdagen dichterbij komen, staan bedrijven overal ter wereld weer voor de taak om hun klanten een wenskaart te sturen. En wel op zo’n manier dat hun iden-titeit sprekend tot uitdrukking komt. Dit jaar is wellicht, meer dan ooit, hét moment om klanten te benaderen en hen eraan te herinneren dat je er nog bent, en om een goede indruk achter te laten.

Nu de feestdagen dichterbij komen, staan bedrijven overal ter wereld weer voor de taak om hun klanten een wenskaart te sturen. En wel op zo’n manier dat hun iden-titeit sprekend tot uitdrukking komt. Dit jaar is wellicht, meer dan ooit, hét moment om klanten te benaderen en hen eraan te herinneren dat je er nog bent, en om een goede indruk achter te laten.

Waar komt de traditie van wenskaarten eigenlijk vandaan? Waardoor herinneren we ons ze? Zijn de gebruiken overal ter wereld hetzelfde? Wij vroegen het onze wereldwijde partners. Ook verzamelden we advies over stijl en lokale etiquette. Maar nu eerst een verhaal.

Het begon allemaal met een man die het te druk had om te schrijven

Door de ongelooflijk creatieve projecten van de grafische studio’s tegenwoordig, is het moeilijk voor te stellen dat zakelijke wenskaarten tot de jaren zestig nauwelijks meer waren dan een visitekaartje met een handtekening. Voor die tijd stuurden alleen familie en vrienden elkaar wenskaarten. De herkomst van de wenskaart is aanwijsbaar en daardoor is dit een van de weinige kersttradities met een onomstreden oorsprong.

calcott.jpg

Kerstkaart door J.Callcott Horsley voor Sir Henry Cole, 1843

In 1843 bedacht Sir Henry Cole, een vooraanstaande Engelse weldoener en begunstiger van de Britse postdiensten, een eenvoudige oplossing om de stapel ongeopende post op zijn bureau weg te werken. Victoriaans Engeland was onverbiddelijk: alle inkomende post moest beantwoord worden, en Sir Cole had zo’n duizend wensbrieven te schrijven.

Hij vroeg een bevriend kunstenaar, John Callcott Horsley, een kaart te schilderen met een familiediner. Op de afbeelding stonden wijn drinkende kinderen, wat destijds een aardig schandaal veroorzaakte. Achter op de kaart liet hij een wens drukken en op elke kaart schreef hij de naam van de ontvanger. Dit was de allereerste kerstkaart. Deze kaart werd jarenlang gekopieerd totdat kunstenaars besloten om hun eigen kaarten te ontwerpen. De traditie verspreidde zich en was al snel ook buiten het Verenigd Koninkrijk een groot succes. En daar was een goede reden voor.

Van keizerlijk Rusland tot aan de Verenigde Staten en Japan, en in heel Europa, was het traditie om op Tweede Kerstdag en op oudejaarsavond bij de hele familie op bezoek te gaan. Als er niemand thuis was, lieten bezoekers een briefje met de beste wensen achter. De wenskaart werd wereldwijd al snel omarmd als een praktischer alternatief.

 

Louis Prang, een naar Boston geëmigreerde Pruisische lithograaf, heeft naar verwachting de eerste uit de Verenigde Staten afkomstige kerstkaart gemaakt in 1875. Hij bracht ook een aantal vernieuwingen aan in het drukproces. Tot dan toe werden kaarten in zwart en wit gedrukt en vervolgens met de hand ingekleurd. Dat was vrij kostbaar. Prang had in Duitsland de chromolithografietechniek geleerd waarmee hij kaarten in veel grotere aantallen kon drukken. De traditie de wenskaarten raakte nu wijdverspreid.

Aan de andere kant van de wereld introduceerden, in de jaren 1890-1899, handelaren de traditie van wenskaarten in Rusland. Zij kochten kaarten zonder tekst en schreven daarop in het Russisch met de hand wensen. De kaart heeft vervolgens in elke regio een eigen ontwikkeling doorgemaakt. Zo gaat dat bij fenomenen die de wereld over reizen.

Louis-Prang.jpg

Kerstkaart door Louis Prang, VS, chromolithografie, 1875

Hoe Dalí een Hallmark-kaart schilderde, en hoe de Kerstman in een ruimteschip belandde

De kerstkaartenindustrie zoals we die nu kennen, vindt zijn oorsprong in 1915 bij het Amerikaanse bedrijf The Hall Brothers. Het bedrijf besefte zich dat mensen op een briefkaart niet de ruimte hadden alles op te schrijven wat ze wilden. Zij veranderden het visitekaartformaat in het formaat dat we nu kennen: 10x15 cm, dubbelgevouwen in een enveloppe. Voor het illustreren van de kaarten kocht het bedrijf kunstwerken van vooraanstaande schilders: Norman Rockwell, Salvador Dalí enz. Het nieuwe formaat was meteen een succes. In 1925 veranderde de bedrijfsnaam in Hallmark.

Dali.jpg

Kerstkaart door Salvador Dalí voor Hallmark, 1959

In dezelfde periode had de Culturele Revolutie van 1917 in Rusland een einde gemaakt aan de wenskaarttraditie. Pas in de jaren veertig verscheen in de toenmalige Sovjet-Unie een nieuw soort wenskaart dat alleen was gewijd aan nieuwjaar. De kaarten, vaak oorlogsfoto’s, moesten de Sovjetbevolking informeren over de overwinningen op het nazileger. Na Stalins dood doken pas weer de traditionelere thema’s op, zoals Vadertje Vorst, de sneeuwman, de nieuwjaarsboom enz. De kaarten waren echter nog steeds doordrenkt van propaganda en verwezen vaak naar belangrijke actuele thema’s, zoals de verovering van de ruimte of Zuidpoolexpedities. Nieuwjaarskaarten zijn in Rusland en Slavische landen nog steeds een sterke traditie.

 

Wenskaarten sturen: onze tips van over de hele wereld

In onze geglobaliseerde wereld is het versturen van wenskaarten inmiddels in de meeste landen een traditie. Om onze weg te vinden in de lokale gebruiken van verschillende landen, hebben wij de hulp ingeroepen van onze Antalis-experts wereldwijd.

soviet.jpg

Nieuwjaarskaart, voormalige Sovjet-Unie, 1941

penguin.jpg

Nieuwjaarskaart, voormalige Sovjet-Unie, jaren '50

space.jpg

Nieuwjaarskaart, voormalige Sovjet-Unie, jaren '50

Timing

De meeste van onze experts zijn het eens over de timing van de wenskaarten: ze moeten begin december worden verstuurd en mogen in geen geval na oudejaarsdag aankomen. Er zijn een paar uitzonderingen op deze regel.

De eerste betreft landen met een orthodoxe oorsprong, zoals Rusland, Oekraïne of Georgië. Onze expert Elena Berezina zegt, “Rusland viert orthodox Kerstmis op 7 januari, het wordt dus normaal gevonden om pas eind december een kaart te sturen.”

sapin_.jpg

Wenskaart met winterscène op Invercote voor Iggesund door Santoro Graphics, VK  

2020_.jpg

Kalender op Olin Smooth White-papier door Ann Maelfeyt voor An Brysse, gedrukt door Puntgaaf Gedrukt, België

livres_.jpg

Boxset "Delicious and thoughtful new year wishes", gedrukt op Curious Metallics Charteuse, door Ingrid Picanyol Studio, Spanje

nounou_.jpg

Wenskaart voor 2019 door Hélène Nounou voor Kering, gedrukt op Keaykolour-papier 

Een andere uitzondering is Frankrijk. Onze expert Jérôme Noyelle zegt, “In Frankrijk kunt je gerust tot eind januari een wenskaarten sturen, wij ontvangen vaak vlak na de jaarwisseling nieuwjaarskaarten met de beste wensen.”

 

In Japan is timing cruciaal omdat nieuwjaarskaarten (of Nengajo) exact op 1 januari moeten worden bezorgd. Om dit voor elkaar te krijgen, biedt het Japanse postkantoor zijn klanten aan om de kaarten tot deze dag in bewaring te houden om ze vervolgens allemaal op 1 januari te bezorgen. Niet reageren op een Nengajo wordt als zeer onbeleefd beschouwd. Dus ontvang je een kaart van iemand aan wie jij zelf geen kaart hebt gestuurd, dan heb je tot 7 januari de tijd om dit alsnog te doen. Onthoud wel dat het niet gebruikelijk is om een kaart te sturen aan families die in dat jaar te maken hebben gehad met een sterfgeval.

 

Begin december is dus de beste tijd om wenskaarten te versturen. Natuurlijk ligt dat in de meeste Aziatische landen net iets anders, omdat in China, Vietnam en Korea nieuwjaar in februari wordt gevierd, en in Cambodja en Laos in april.

 

 

Stijl

In het Pinterest-tijdperk lijken alle kaarten al snel op elkaar. Toch zijn in verschillende landen bijzonderheden te vinden.

In Japan stelt de Nengajo-traditie vaak het dierenriemteken van het komende jaar centraal, doorgaans tegen een pastelkleurige achtergrond.

In de Verenigde Staten bestaat een sterke voorkeur voor nieuwjaarskaarten met inspirerende citaten. Net als in Frankrijk wordt niet zozeer Kerstmis afgebeeld, als wel geluk- en succeswensen voor het nieuwe jaar.

Japanese Nengajo.jpg

Japanese Negajo, 2020

Volgens onze expert Daiva Mažvilaitė-Varnienė is in Litouwen “metallic papier heel populair, maar papier met een natuurlijk oppervlak en natuurlijke kleuren is een opkomende trend. Er is een voorkeur voor lichte kleuren en smaakvolle ontwerpen. Geen glanzend papier, geen glanzende opdruk zoals UV-vernis of foil-blocking.”

Saskia Rautzenberg vertelt dat “de trend in Duitsland hoogwaardig papier is, met eenvoudige ontwerpen, bijpassende kerstkleuren, maar geen schreeuwerige effecten.”

Raquel Palencia uit Spanje is enthousiast over zeer innovatieve wenskaartontwerpen in haar land, waarbij aandacht is voor papier dat zintuiglijke ervaringen overbrengt.

In Rusland staan geen kerstwensen op de kaarten. Afbeeldingen verwijzen vaak wel naar traditionele kerst- en winterthema’s. Rusland heeft nog iets bijzonders: ben je vergeten nieuwjaarskaarten te sturen, maak je geen zorgen. Volgens onze expert is voor bedrijven Vrouwendag een veel belangrijker communicatiemoment.

Met deze tips in het achterhoofd ben je helemaal voorbereid om kaarten de wereld rond te sturen. Nog een laatste tip: het is ons de afgelopen jaren opgevallen dat sommige bedrijven zo druk bezig zijn met de competitie om de meest creatieve uiting, dat ze zomaar vergeten om een wens op de kaart te zetten. In deze tijd van fysieke afstand kunnen wenskaarten een nuttige manier zijn om met klanten te communiceren, maar vergeet niet de boodschap aan hen te richten. De zintuiglijke beleving van papier kan net datgene zijn wat nodig is om, na de afgelopen maanden, de verbinding met hen te vernieuwen. Wij zijn benieuwd naar de ontwerpen in een tijd waarin zintuigelijke ervaringen noodzakelijker zijn dan ooit.

ICB Imprimerie.jpg

Hot-foilkaart gedrukt door Imprimerie Chauvat-Bertau  

Russia.jpg

Wenskaart van Demon Press, Rusland 

feuille.jpg

Wenskaarten Pop’set Storm door Mark + Fold, VK  

carte.jpg

Spring card met citaat van dichter Mayyakovsky, Rusland 

Op zoek naar inspiratie? Neem dan een kijkje in onze selectie creatieve papiersoorten voor wenskaarten.